This page is avaliable in English
Yabancılar İçin Çalışma İzni
Türkiye’de yabancıların çalışması diğer ülkelerde olduğu birçok kurala tabidir.Türkiye’de yabancıların çalışma izinleri birçok kısıtlamaya sahip ve ancak belirli prosedürlerin tamamlanmasından sonra mümkün olan bir izindir. Türkiye’de çalışma izinleri konsunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) yetkilidir. Yabancılar çalışma izni başvurularını bu kuruma yapmaktadırlar.
Bu alanda en son olarak yürülüğe giren kanun ise 28.07.2016 tarihinde 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’dur.
Türkiye’de Çalışma İzni ve Kapsamı nedir?
Türkiye’de çalışma izni ile alakalı en son yürülüğe giren ve temel kanun 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’dur.Bu kanuna göre çalışma izni ilgili bakanlık tarafından verilen resmi bir belgedir. Bakanlıkça resmî bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izni” olarak ifade edilmektedir.
Buradan anladığımız çalışma izni sahibi bir kişi kısaca iki hakka sahip olmaktadır;
1- Türkiye’de çalışma hakkı
2- Ayrıca ikamet izni almadan çalışma izni boyunca Türkiye’de ikamet hakkı.
Çalışma İzni Türleri Nelerdir?
Uluslararası İşgücü Kanunu’nda çalışma izni türleri sayılmıştır;
1- Süreli çalışma
2- Süresiz çalışma
3- Bağımsız çalışma
a- İstisnai çalışma izinleri
b- Turkuaz kart sahipleri için çalışma izni
Süreli Çalışma İzni: Yabancıya belirli süreler için verilen izin türüdür.İlk başvuruda en çok 1 yıllık izin verilebilir.
Süresiz Çalışma İzni: Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl aralıksız ikamet izni sahiplerinin başvurabileceği çalışma izni türüdür.
Bağımsız Çalışma İzni: Belirli özel şartları vardır. Yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren çalışma iznidir. Bu çalışma izni türünü alabilmek için belirli niteliklere sahip olunması gerekmektedir. Herhangi bir süre sınırı öngörülmemiştir ancak süreli olarak düzenlenir.
ULUSLARARASI İŞGÜCÜ KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ madde 29 da ayrıntılı olarak kimlerin bu çalışma iznini alabileceği belirtilmiştir.
İstisnai Çalışma İzni: ULUSLARARASI İŞGÜCÜ KANUNU madde16 da düzenlenmiştir. Madde metninde sayılan kişiler bu izin türüne başvuruda bulunabilir.
Turkuaz Kart uygulaması: Turkuaz kart uygulaması yeniliklerden biri olup, TURKUAZ KART YÖNETMELİĞİ’de sayılan yabancılar arasında olan kişiler turkuaz kartsa başvuruda bulunabilir ve kendisi ve ailesi için çalışma izni alabilir.
Başvuru usulu ve şartları ilgili yönetmelikte sayılmıştır
Çalışma İzni Muafiyeti
6735 Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin “Muafiyetler” başlıklı 48’inci maddesinde yabancıların çalışma izninden muaf tutulacakları haller belirtilmiştir.
Ayrıca çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı muafiyet sağlanacak kişiler ve şarları ile ilgili bir tablo yayınlamıştır.
Çalışma izni muafiyeti konusunda daha detaylı bilgi almak isterseniz ilgili yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.
Çalışma İzni Başvuru Türleri
Çalışma izni başvuruları;
1-Yurt içinden başvuru
En az 6 aylık ikamet izni olan yabancılar yurt içinden çalışma iznine başvuruda bulunabilir. Burada yabancının 6 aylık ikamet izni kalmış olması gerekmemekte, yabancı kişi herhangi bir ikamet izni türünden 6 aylık ikamet izni almış ve hali hazırda ikamet izni bitmemiş olması gerekmektedir
2-Yurt dışından başvuru
Yabancı kendi ülkelerinde bulunan Türkiye Cumhuriyeti Dış temsilciliklerine giderek çalışma izni vizesi başvurusunda bulunabilirler. Kişiler Çalışma izni vizesi başvurusuna bulunduktan sonra kendilerine temsilcilik tarafından bir referans kodu verilmektedir. Bu referans kodu ile Türkiye’deki işveren veya yetkili kişi çalışma izni başvurusunda bulunabilir.
3-Geçici Koruma Sağlanan Kişilerin Çalışma İzni Başvuruları
Türkiye’de bulunan geçici koruma altında bulunan kişiler için yapılan başvuru türüdür.
4-Uluslararası Koruma Sağlanan Yabancılar İçin Başvurular
Ön İzin Prosedürü
Bazı meslekler açısından çalışma izni alınmasından önce mesleki yeterliliklerinin belirlenmesi için ilgili bakanlıklardan ön izin prosedürü getirilmiştir.
Çalışma izni ön izin gerekli meslekler;
1-Sağlık hizmetleri — Sağlık Bakanlığı ön izin vermeye yetkilidir.
2-Eğitim hizmetleri — Milli eğitim Bakanlığı ön izin vermeye yetkilidir.
3-Öğretim elemanları — YÖK ön izin vermeye yetkilidir.
4-Ar-Ge personeli olarak belirlenmiştir
Çalışma İzni Değerlendirme Kriterleri
Çalışma ve Sosyal güvenlik bakanlığı sitesinde yabancıların çalışma izni değerlendirme kriterleri belirtilmiştir.
Çalışma İzni İncelenmesi Usulü
Kurallara uygun olarak yapılan çalışma izni başvurusunun esastan incelenmesi UİK madde 7 ve 9 ‘ a göre yapılmaktadır.
Uluslararası İşgücü Kanunu (İUK) madde 7 ve 9;
Çalışma izni başvurusu ve değerlendirilmesi
MADDE 7-
(1) Çalışma izni başvuruları yurt içinde doğrudan Bakanlığa, yurt dışında yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilikleri veya başkonsolosluklarına yapılır. Yurt dışında yapılan çalışma izni başvuruları Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilikleri veya başkonsolosluklarınca Bakanlığa iletilir.
(2) Çalışma izni başvuruları yetkili aracı kurum tarafından da yapılabilir.
(3) Çalışma izni uzatma başvurusu, çalışma izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her durumda çalışma izni süresi dolmadan yapılır. Bu süre dolduktan sonra yapılan uzatma başvuruları reddedilir.
(4) Çalışma izni başvurusu uluslararası işgücü politikasına göre değerlendirilir.
(5) Bakanlıkça gerek görülen hâllerde, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görüşleri dikkate alınır.
(6) Bakanlık, Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu kararları doğrultusunda çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinde ve çalışma izni puanlama sisteminin oluşturulmasında kullanılacak kriterleri belirler.
(7) Başvuruda eksik bilgi veya belgelerin olması hâlinde, bu eksiklikler tamamlanıncaya kadar başvurunun değerlendirilmesi ertelenir. Erteleme süresi, bilgi veya
belge eksikliklerinin tamamlanmasını geciktiren mücbir bir sebebin varlığının resmî bir makamdan belgelendirildiği hâller dışında otuz günü aşamaz. Erteleme süresi sonunda eksiklikleri tamamlanmayan başvurular reddedilir.
(8) Usulüne uygun olarak yapılan başvuruların değerlendirilmesi, bilgi ve belgelerin tam olması kaydıyla otuz gün içinde tamamlanır.
Çalışma izni başvurusunun reddi
MADDE 9-
(1) Bu Kanunun 7 nci maddesine göre yapılan değerlendirme neticesinde;
a) Uluslararası işgücü politikasına uygun olmayan,
b) Sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan,
c) Yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekçesi yeterli görülmeyen,
ç) Diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler için yapılan,
d) Gerekli nitelik ve uzmanlığı taşımadığı anlaşılan yabancılara ilişkin olan,
e) Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kriterlerini karşılamayan,
f) 6458 sayılı Kanunun 7 nci, 15 inci ve 54 üncü maddeleri kapsamında olduğu İçişleri Bakanlığınca bildirilen yabancılara ilişkin olan,
g) Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen yabancılara ilişkin olan,
ğ) Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyetinin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları için yapılan,
h) Kanuni süresi içinde yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan, başvurular reddedilir.
Kurallara uygun olarak yapılan çalışma izni başvurusunun esastan incelenmesi UİK madde 7 ve 9 ‘ a göre yapılmaktadır.
Çalışma izni değerlendirme kriterleri nelerdir ?
1- Uluslararası işgücü politikası
2- Gerek görülen hallerde, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki mesleki kuruluşların görüşleri
3- Çalışma izni puanlama sistemidir
Uluslararası işgücü politikası nedir?
UİK madde 4-2 ‘ye göre;
“Uluslararası işgücü politikası; uluslararası işgücü hareketliliği ve bölgesel gelişmeler ile Göç Politikaları Kurulu kararları, istihdam ve çalışma hayatına ilişkin gelişmeler, sektörel ve ekonomik dönemsel değişiklikler, kalkınma plan ve programları, yabancının uyruğunda bulunduğu ülkeyle ikili ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkiler, Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar ve uluslararası sözleşmeler kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı dikkate alınarak belirlenir.”
Ayrıca ULUSLARARASI İŞGÜCÜ KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ madde 6 da Uluslararası işgücü politikasının tanımı yapılmaya çalışılmış. Oradaki metin okunarak da politika hakkında bilgi sahibi olmaya çalışılabilinir.
Sadece Türk Vatandaşlarının Çalışabileceği Meslekler
1– Diş Doktoru, hastabakıcılık
2– Eczacılar
3– Veterinerlik
4– Hastahane Müdürlüğü
5– Avukatlık ve Noterlik
6– Özel Güvenlik
7– Gümrük müşavirliği
8– Rehberlik
Çalışma İzni Süresi ve Sürenin Uzatılması
Çalışma izni uzatma başvuruları çalışma izni başvuruları ile aynı usule göre yapılmaktadır. Çalışma izni uzatma başvuruları her halukarda çalışma izni bitmeden önce yapılmalıdır ve çalışma izninin bitmesine 60 gün kala uzatma başvurusu yapılabilir.
Çalışma İzni ve Muafiyetinin Geçerliliği ve İptali
İki şekilde olabilir;
1– Çalışma izni veya çalışma izni muafiyetinin süresinin bitmesi.
2– Bakanlık tarafından iptal edilmesi.
Çalışma izni veya muafiyeti hangi durumlarda iptal edilir?
Çalışma izni veya muafiyetinin iptal olacağı durumlar Uluslararası İşgücü Kanunu madde 15′ te sayılmıştır.
Çalışma izni ve çalışma izni muafiyetinin geçerliliği ve iptali
MADDE 15-
(1) Çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti, sürenin sona ermesi veya Bakanlıkça iptal edilmesiyle geçerliliğini kaybeder.
(2) Yabancının veya işverenin talebi dışında çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti, yabancının;
a) Çalışma izni veya çalışma izni muafiyetinin geçerlilik tarihinden itibaren altı ay içinde Türkiye’ye gelmemesi,
b) İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığının uygun görüşünün bulunması hâli hariç, pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin geçerlilik süresinin uzatılmaması,
c) Bu Kanunda belirtilen hükümlere aykırı olarak çalıştığının tespiti,
ç) Çalışmasının herhangi bir nedenle sona ermesi,
d) Çalışma izni başvurusunun sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapıldığının sonradan tespiti,
e) 11 inci madde kapsamında olması ve geçiş süresi içinde talep edilen bilgi ve belgeleri sunmaması ya da bunların niteliklerini kaybettiğinin anlaşılması,
f) 6458 sayılı Kanunun 7 nci, 15 inci ve 54 üncü maddeleri kapsamında olduğunun İçişleri Bakanlığınca bildirilmesi,
g) Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca olduğunun ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca bildirilmesi,
ğ) Sağlık sebepleri veya zorunlu kamu hizmeti gibi mücbir sebepler dışında süreli çalışma izinlerinde aralıksız olarak altı aydan, bağımsız ve süresiz çalışma izinlerinde ise aralıksız olarak bir yıldan uzun süre Türkiye dışında kalması,
h) Turkuaz Kart sahibi olması hâlinde yurt dışında kalış süresinin Bakanlıkça belirlenen süreyi aşması,
durumlarında iptal edilir.
Çalışma İzni ile İlgili Kararlara Karşı Yargı Yolu
Uluslararası İşgücü Kanunu madde 21/1 “Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti başvurusunun reddi ve düzenlenen belgelerin iptali kararları, yabancı çalıştıran işverene veya bağımsız çalışma izni, süresiz çalışma izni ya da Turkuaz Kart sahibi yabancıya 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir.”
“Bakanlığın bu Kanun kapsamında verdiği kararlara karşı ilgililer tarafından tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde…” bakanlığa itiraz edilir.
“İtiraz reddedilmesi halinde idari yargı yoluna başvurulabilir” (UİK, m.21/2).