Türkiye’de İnsani İkamet İzni
İNSANİ İKAMET İZNİ ŞARTLARI NELERDİR?
İnsani İkamet izni Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda düzenlenmiş istisnai bir ikamet izni türüdür. Diğer ikamet izinlerinde bulunan Türkiye’de yasal olarak bulunma ve diğer birçok şart aranmadan Türkiye’de insani ikamet izni alınabilir. Ancak hemen söylemek gereklidir ki insani ikamet izni sıkı şartları olan ve belirli koşulların oluşması sonrasında ancak alınabilen istisnai bir ikamet izni türüdür.
İnsani ikamet izninin Türkiye’de kaçak olarak bulunan kişiler tarafından amacı dışında kullanılmaya çalışıldığına çokça şahit olmaktayız. Göç İdaresi de bu durumun farkındadır ve bu durumdan dolayı İnsani İkamet izni almak kolay değildir. Kişilerin kanunda yazan şartları karşılamaları gerekmektedir. İnsani İkamet izni kaçak olarak Türkiye’de kalan kişilerin yasal hale geçmesi için oluşturulan bir ikamet izni türü değil insani durumlarından dolayı ikamet izni almak isteyipte normal ikamet izni şartları taşımayan kişilerin kullanması gereken bir yoldur.
Yani kısacası insani ikamet izni insani gerekçeleri merkeze alarak oluşturulmuş istisnai bir ikamet izni türüdür.
İnsani İkamet izni alımının şartları YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU madde 46’da sayılmıştır. Bu kanun maddesi okunarak da ikamet izninin insani şartlara dayandığı anlaşılabilmektedir.
İnsani İkamet İzni Alma Şartları
HANGİ DURUMLARDA İNSANİ İKAMET İZNİ ALABİLİRİM?
1-ÇOÇUĞUN YÜKSEK YARARI OLMASI DURUMUNDA
Buradan kast edilen durum; Türk Vatandaşı bir çoçuğunuzun olması, sadece Türkiye’de tedavisi mümkün olan bir çoçuğunuzun olması, sadece eğitimine Türkiye’de devam etmesi gereken bir çoçuğunuzun olması, Türkiye’de doğan annesi ve babası yabancı çocuk olması durumlarından birisi veya benzeri durumlarda bu çocuğun annesi veya babası olan yabancı kişi insani ikamet iznine başvurabilir.
Not: Çocuğun Türk vatandaşı olmasına gerek yoktur. Çocuğun yüksek yararı ilkesi gereğince vatandaş yabancı ayrımı yapılmadan bu ilke gözetilmelidir. Türkiye’nin de taraf olduğu çocuğun yüksek yararı ilkesinin geçmiş olduğu “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme” bu konuda bizim dayanağımızdır. Türkiye 1995 yılında bu uluslararası sözleşmeyi imzalamıştır.
Burada çoçuğun, annesinin bakımına muhtaç ve 18 yaşından küçük olması gerekmektedir.18 yaşından büyük ve bağımlı, bakıma muhtaç çocuklar için yaş şartı aranmaz.
2- TÜRKİYE’DEN GÖNDERİLMESİ UYGUN GÖRÜLMEYEN KİŞİLER
Bazı durumlarda kişiler hakkında sınırdışı kararı alınabilir ancak kişi hakkında devam eden mahkeme kararı, valiliğin kararı veya adli bir sürecin gerektirmesi sebepleri ile kişinin Türkiye’den gönderilmesi uygun değildir. Bu gibi durumlarda bu kişilere insani İkamet İzni verilebilir. Veya burada sayamadığımız ancak oluşan şartlar içerisinde Göç idaresine açıklayabildiğimiz bazı durumlar oluşmuşsa, bunlara istinaden insani ikamete başvuruda bulunabiliriz. Örnek: Türkmenistan ile Türkiye yaptığı anlaşma üzerine bir dönem geçici bir süreliğine Türkmenistan vatandaşlarına insani ikamet izni verilmiştir. Pasaport süresi biten Türkmen vatandaşları Türkmenistan Konsolosluğuna başvuruda bulunmuş ve pasaportlarının gelmesini beklerken bu kişiler Göç İdaresine başvuruda bulunarak İnsani İkamet izni almışlardır.
3- TÜRKİYE’DEN AYRILMALARI MÜMKÜN OLMAYANLAR-HAYATİ TEHLİKE-ÖLÜM CEZASI-İŞKENCE.
a)Sınırdışı edilirse gönderileceği ülkede ölüm cezası, insanlık dışı yada onur kırıcı muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emareleri bulunan kişiler. Burada belirli belgeler ile iddiamızı desteklememiz gerekmektedir.
b)Ciddi sağlık sorunları olan, yaş veya hamilelik nedeniyle seyahat etmesi riskli olanlar.
c)İnsan ticareti mağdurları-hukuki süreç tamamlanıncaya kadar
d)Tedavileri tamamlanıncaya kadar şiddet mağdurları
Burada yukarıda sayılan durumlarda belirli kitlesel ve küresel olayların da bizim iddiamızı desteklemesi gerekmektedir. Örnek olarak Ukrayna-Rusya savaşından sonra Türkiye’ye gelen Ukrayna vatandaşı kişiler İnsani ikamet izni talebinde bulunduklarında bu talepleri kabul görmüştür. Ancak Pakistan,Afganistan uyruklu vatandaşların insani ikamet izin talepleri kabul görmemektedir, kabul edilmesi için ülkelerinde yaşadıkları veya yaşayacakları sıkıntıları ciddi belgeler ile ispat etmeleri gereklidir.
4- İNSANİ İKAMET İZNİNİN DEPORT KARARINA KARŞI YARGI YOLUNA BAŞVURULMASI SEBEBİYLE VERİLMESİ
YUKK madde 53’e göre yabancı hakkında sınırdışı etme kararına karşı yargı yoluna başvurulması halinde yabancı sınırdışı etme işlemi durur. Yabancı kişi sınırdışı edilemez.
5- ÜLKE MENFAATİ NEDENİYLE
Acil nedenlerden dolayı veya 385 Türkiye’nin Uluslararası Göç Rejiminde İnsani İkamet İzninin İstisnai Niteliği ve Analizi ülke menfaatlerinin korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkânı bulunmadığında.
6- OLAĞANÜSTÜ DURUMLARDA
Burada kanunda geçen olağanüstü durumun tanımı yapılmamıştır. Kanun koyucu maddeye olağanüstü durumlar yazarak kendisine geniş bir hareket alanı yaratmak istemiş olabilir. Hayatın olağan akışı içerisinde bazı durumlar somut olayın durumuna göre olağanüstü şartlar olarak değerlendirilebilir.
Not: İnsani ikamet izni ile geçirilen süreler vatandaşlık başvurularında veya uzun dönem ikamet izni başvurularında Türkiye’de geçirilen sürelerden hesaplanmaz. İnsani ikamet izni sahibi olunması uzun dönem ikamet iznine geçiş için herhangi bir hak sağlamaz.
Aşşağıda örneğini verdiğimiz form İnsani İkamet İzni değerlendirme formudur. Göç İdaresinin hazırlamış olduğu bu formdan da anlaşılacağı üzere başvuru için bazı temel şartlar aranmaktadır.
İnsani İkamet izni için bazı örnek durumlar
İNSANİ İKAMET ÖRNEKLERİ
İstanbul’a gelen hamile yabancı bir anne çocuğunu istanbul’da dünyaya getirmiş olduğunu düşünelim. Doğum esnasında hastaneye kaldırılmıştır ve çocuğun bakım sürecinde aynı doğum yapan doktorun gözetiminde Türkiye’de kalmak istemektedir. Bu durumda insani ikamet iznine başvurulabilir ve çocuğun annesi ve çocuğa insani ikamet izni verilebilir.
Bir kanser hastası çocuğunuz bulunmaktadır. Bu çocuğunuzu Türkiye’ye getirdiniz ve tedavisine burada devam etme düşüncesindesiniz. Türkiye’de doktordan bir rapor aldınız ve tedavi için bir zaman dilimi belirlendi. Bu durumda çocuğun yabancı annesi diğer ikamet izni şartlarını taşımıyorsa insani ikamet iznine başvuruda bulunabilir. Bu durumda çocuğun yüksek yararı söz konusu olacağından dolayı anneye ve çocuğuna insani ikamet izni verilir.
İnsani İkamet İznine Kimler Başvuruda Bulunabilir?
-Türkiye’de bulunan Türk vatandaşı çocuğun yabancı anne veya babası
-Türkiye’de haklı neden ile bulunan yabancı çocuğun anne veya babası (öğrenci olan çocuğun anne babasına insani ikamet veya aile ikameti izni hakkı verilmez). Buradaki haklı neden insani nedenlerden kaynaklanan sebepler olabilir, genellikle bir hastalığın tedavisi gibi
-Gideceği ülkede hakkında giriş yasağı olan kişiler
-Sınırdışı edileceği ülkede hakkında hapis cezası(siyası nedenler), idam cezası,işkence tehlikesi, etnik ayrımcılık tehlikesi bulunan kişiler
-Ciddi sağlık sorunları sebebiyle tedavisi ancak Türkiye’de sağlanabilenler
-Yaşlılık veya hamilelik nedeni ile seyahat etmesi riskli olanlar
-Türkiye’de bazı suçların mağduru olmuş kişiler ve bu mağduriyet nedeni ile adli yargılama süreci devam edenler
-Uluslararası koruma başvuruları red olan kişiler bu red kararlarına karşı yargı yoluna başvuruda bulundukları zaman bu süre zarfında.
-Acil bazı durumlarda Türkiye’nin menfaatinin olduğu durumlarda
İnsani İkamet iznine nasıl başvuruda bulunulur?
İNSANİ İKAMET İZNİNE NASIL BAŞVURULUR?
İkamet izni başvurusu bizzat yapılabileceği gibi avukata vekalet vererek de yapılabilir. İkamet izni başvuruları yaşanılan ilin bağlı olduğu İl Göç İdaresi müdürlüklerine bizzat gidilerek elden yapılan başvuru şekline sahiptir. İnsani İkamet iznine diğer ikamet izinlerinde oldıuğu gibi e-ikamet online başvuru sistemi üzerinden başvuru yapılmaz. Zira insani ikamet izni başvuru sahipleri özel durumlarını dilekçe ile açıklayarak Göç İdaresinden randevu talep etmektedirler.
Başvuru için gerekli belgeleri aşşağıda sizler için açıkladık oradan gerekli belgelere bakılabilir. Başvuru sırasında gerekli belgelerden birisi de kalınacak yeri gösteren dökümandır. Eğer insani ikamet iznine başvuruda bulunuyorsanız ikamet izni süresi boyunca kalınacak yerin belli olması gereklidir. Yaşanacak adres için kişiler noterden yabancı misafir taaahütnamesi alabilir veya bir daire kiralayarak noterde kira kontratı yapabilir.
İnsani ikamet izni başvuru aşamaları;
1- Göç İdaresine aşşağıda yazılı olan belgeler ile bizzat giderek başvurmak. (gerekçesiz olarak yapılan başvurularda kaçak olan kişiler göz altına alınarak deport edilirler)
2- Başvuru sonrasında Göç İdaresi eğer durumunuzla ilgili sizinle bizzat görüşmek isterse bu durumda telefonunuza mesaj gelir ve sizinle mülakat yapılır. Gerekçesiz başvurular direkt olarak red edilir. Adresinize red kararı gönderilir.
3- Gerekçesi olan kişilere mülakat yapılır ve değerlendirmeye alınır
4- Başvurunuzun red edilmesi veya kabul edilmesi
Bazı durumlarda başvurular direkt olarak mülakata çağrılmadan red edilmektedir. Göç İdaresi kişinin adresine başvurunun red edildiğine dair belge göndermektedir. Bu belgenin gönderilmesinden sonra 60 gün içinde red kararına karşı idari mahkemelerde iptal davası açılabilir.
İnsani ikamet başvuruları sırasında tercüman desteği sağlanmaktadır. Göç idarelerinde ingilizce,arapça ve diğer birçok dili konuşabilen memurlar bulunmaktadır. Başvurular sırasında dil konusunda problem yaşanmayacaktır.
Başvuru sırasında ödenen harç ücreti ne kadardır?
Başvuru sırasında Türkiye’de kaçak kaldığınız süreye göre ikamet izni başvuru harcı ve kart bedeli ödemeniz gerekmektdir. Bu ödeme başvuru sırasında size söylenmektedir. Başvuru sırasında güncel dolar kuru, menşei ülke ve süreye göre bilgisayarlar taradından hesaplanan miktarı vergi dairelerinden ödeyerek ödeme dekontrunu göç idaresine teslim etmeniz gerekmektedir. Başvuru harçlarını Göç İdaresi resmi sitesinden kontrol edebilirsiniz; https://www.goc.gov.tr/belge-bedeli-ve-harc-miktari
İnsani İkamet izni başvurusunda bulunacağım ve kaçak durumdayım. Göç İdaresine gittiğimde sınırdışı edilmek için gözaltına alınabilirmiyim?
-Evet. Bu durum Göç İdaresinde karşılaşılan bir durumdur. Eğer geçerli bir gerekçeniz yoksa ve İnsani İkamet iznine mazeretsiz olarak başvuruda bulunuyorsanız, göç idaresi sizi sınırdışı etmek üzere başvuru sırasında göz altına alabilir. Gözaltına alınmayı engellemenin en önemli yolu avukat aracılığı ile başvuru yapılmasıdır. Avukata verilen vekaletname sizi yasal hale getirmeyecektir, sadece Göç İdaresi başvurusu sırasında sizi gözlatına almaktan kurtaracaktır.
Not: Göç İdaresinde İnsani ikamet iznine başvuru yapmak size Türkiye’de kalış hakkı sağlamaz. Yani açıkça şunu söylüyoruz; eğer siz kaçak durumdaysanız ve bu kaçak durumda iken insani ikamet iznine başvuru yaptıysanız, başvuru yaptıktan sonra başvurunuz değerlendirme aşamasında iken kaçak durumunuz hala devam etmektedir. Başvuru sonrasında sokakta polis sizi çevirdiği zaman başvuru belgenizi göstererek deport olmaktan kurtulamazsınız. Avukata verdiğiniz vekalette deport olmanızı engellemez. Avukata verdiğiniz vekalet sadece İnsani İkamet İzni başvurusu sırasında sizin göz altına alınmanızı engeleyecek bir önlemdir.
Kaçak durumdayım, noterden avukata nasıl vekaletname vereceğim?
– Kaçak durumda olanlar da noterden avukata vekaletname verebilir. Vekaletname vermek için kişinin geçerli bir pasaportu veya kimlik belgesi olması yeterlidir. Vekaletname veremeyenler genellikle geçerli pasaportu veya kimlik belgesi ibraz edemeyenlerdir.
İnsani İkamet izni başvurusu gerekli belgeler
İnsani İkamet İzni Gerekli Belgeler Nelerdir?
1- Gerekçenizi detaylı bir şekilde anlatıldığı dilekçe.
2- 4 adet biometrik foto
3- Pasaport veya pasaport yerine geçen kimlik bilgilerinin gösterildiği belge
Pasaportunuz latin harfleri ile yazılı değil ise noter onaylı tercümesi gerekli olacaktır.
4- Nerede kalacağınızı gösteren belge; tahhütname veya kira kontratı
Eğer kişiden taahhütneme alırsanız : Taahhütname veren kişinin yerleşim yeri belgesi,taahhüt veren kişinin adına fatura da belgeler arasında ibraz edilmelidir
Kira kontratı: Noterden düzenlenen başvuru sahibi adına taahhütname
5- Sağlık sebebiyle yapılan başvurularda sadece devlet hastahanelerinden alınmış heyet raporu
Çocuklar için;
1- Anne-babanın pasaport fotokopisi
2- Çocuğun anne babasının yazılı olduğu doğum belgesi (noter onaylı tercümeli olmadırı, noter işlemleri öncesinde apostil onaylı olmalıdır)
Not: İnsani İkamet iznine başvuru için geçerli bir pasaporta sahip olma veya yasal yollar ile Türkiye’ye girmiş olma şartı aranmaz. Kişinin pasaport süresi bitmiş olabilir veya sadece bir kimliği olabilir.
İnsani İkamet İzni Önem Arzeden Durumlar
İnsani İkamet izni başvurusu yaptım, başvuru değerlendirme sürecinde kaçak durumum sona erecek mi?
-Hayır, insani ikamet izni başvurusu yapmanız sizin kaçak olan statünüzü yasal hale getirmez. İnsani ikamet izni insani sebeplere dayanan istisnai bir ikamet izni türüdür. İkamet izni başvurusu yaptıktan sonra yine her zaman polis sizi alabilir ve geri gönderme merkezine gönderebilir. Bu durum ile sıkça karşılaşmaktayız. İnsani ikamet izni başvurusuna kaçak durumdan kurtulmak ümidi ile yaklaşmak mantıklı değildir. İnsani ikamet izni sıkı şartları olan bir ikamet izni türüdür. İnsani bir sebep ve bu sebebi gerekçelendirecek kanıtlarınız olması gerekmektedir.
İnsani İkamet izni başvurusu için Göç İdaresine gittiğimde deport edilirmiyim?
-Evet, eğer gerekçesiz olarak insani ikamet izni başvurusuna giderseniz, görevliler hakkınızda yakalama tutanağı düzenleyerek sizi deport edebilirler.
İnsani İkamet izni başvurusu Türkiye’de ne kadar zamanda sonuçlanır?
– İnsani ikamet izni başvurusu Türkiye’de yaklaşık olarak en az 6 ay da sonuçlanır. 6 ay – 1 yıl arasında sonuçlanır diyebiliriz.
Av. Cihat BALTAŞ
Avukat Cihat BALTAŞ 2006 Yılında Polis Koleji, 2010 Yılında Polis Akademisi, 2016 Yılında Yalova Hukuk Fakültesini derece ile bitirmiş olup meslek hayatı boyunca yabancı hukuku alanında çalışmalar yapmış ve uzmanlaşmıştır. Halen İstanbul Kadıköy’de avukatlık yapan Cihat BALTAŞ BaltaşGlobal hukuk ve danışmanlık bürosunun kurucusudur.
kaçak olanlar mutlaka avukat ile başvurmasini yazmişiniz fakat polis alip götürüyorsa mevcut durumda kaçak kişiyi avukat ne yapabilir ki? bir ülkede yabanciysaniz gerçekten çok zor allah her multeci göçmen kaçak durumda kalanlarin yardimcisi olsun
Merhaba sizi anlıyorum, avukat ile başvuru yapılırsa kaçak yabancı kişi Göç İdaresine gitmeden başvuru yapabilir.Avukat yabancı kaçak kişiden vekaleti alır ve avukat kişi adına Göç İdaresine gider, yabancı kişi adına başvuru yapar. Ancak avukat ile başvuru yapılmaz ise kişi kendisi bizzat göç idaresine gitmeli ve başvuru yapmalıdır. Bu durumda kendisi Göç İdaresine gittiğinde yakalanıp göz altına alınma durumu vardır. Avukat ile başvuru sadece Göç İdaresindeki durumlar için size avantaj sağlayacaktır. Tabiki sokakta polis size kaçak olduğunuz için alırsa avukatın yapacağı şeyler sınırlıdır. Anlayışınız için teşekkürler.
avukata velaket veriyorsun hiçbirşeyle ilgilenmiyor ama paraya gelince peşin aliyorlar zaten yabanci gider ülkeden kafasiyla hareket ediyorlar. zaten bu avukatlar yuzunden şuan bu haldeyiz kim ister ulkede kaçak kalmak mantiklimi sizce
Evet haklısınız çalışacağınız kişileri seçerken seçici olmak durumundasınız. Sizleri anlıyorum umarım kaçak kişilerin de hayatları insani şartlarda olur ve düzene girer.İyi dileklerimiz sizlerle.